Skip to main content

Akademy iepene troch Laurentien

Foto's: Laurens Aaij

Freed 9 septimber 2016 iepene H.K.H. Prinses Laurentien der Nederlanden it fernijde en restaurearre gebouwekompleks fan 'e Fryske Akademy.

De Fryske Akademy, dy’t yn 1938 oprjochte waard as wittenskiplik ynstitút foar de Fryske taal en kultuer, is ûnderbrocht yn it monumintale 18de-iuwske Coulonhûs en de omlizzende pannen. Foar it earst sûnt it yn gebrûk nimmen troch de Fryske Akademy binne dizze pannen folslein restaurearre en oanpast oan ’e easken fan dizze tiid. Der is ek nijbou ûntwurpen troch Jo Janssen Architecten út Maastricht. De bou waard bekostige troch de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW), de Provinsje Fryslân en it Frysk Akademyfûns.

Sa'n 120 gasten waarden yn 'e binnentún fan 'e Fryske Akademy ferwolkomme troch de boumaster fan it Coulonhûs, Anthony Coulon, in rol spile troch akteur Freark Smink. Dêrnei folge taspraken fan direkteur-bestjoerder Hanno Brand, KNAW-presidint José van Dijck, kultuerdeputearre Sietske Poepjes en op it lêst Prinses Laurentien.

'Mooi om hier zoveel liefde voor taal verzameld te zien', sei Prinses Laurentien yn har taspraak, dêr't se har perspektyf yn joech op in meartalich Fryslân dat de striid oangiet mei leechletterens.

    'Onderzoek, ook hier aan de Fryske Akademy, toont aan dat het vroeg in je leven leren van twee talen goed is voor je hersenen. Jonge tweetalige kinderen lijken beter om te kunnen gaan met afleidende prikkels, en kunnen beter schakelen tussen verschillende taken. Van dat fitte brein kan je je hele leven profijt hebben: dementie onder ouderen komt gemiddeld genomen een paar jaar later voor onder tweetaligen. En dan heb ik het nog niet eens over de voordelen van dríetaligheid, waar hier ook onderzoek naar plaatsvindt – naar hoe drietalig basisonderwijs driedubbele winst kan opleveren.'

    'De medaille heeft ook een keerzijde. Friesland heeft het hoogste percentage laaggeletterden van alle provincies – 13,4%. Het gaat om laaggeletterdheid in het Nederlands. Eén op de zeven Friezen kan dus niet helemaal meedoen in de samenleving. Omdat ze niet goed kunnen lezen en schrijven in het Nederlands. Zou het niet mooi zijn als we over vijf jaar kunnen zeggen, dat Friesland in de top 5 van mínst laaggeletterde provincies staat? Zo kunnen we samen werken aan het ideale plaatje:

    Grutske Friezen mei in warber brein, grutsk op Fryslân en warber yn de Nederlânske maatskippij. Ik leau dat it kin, en help dêr graach oan mei.'

Nei har taspraak hat Prinses Laurentien de Akademygebouwen offisjeel ynhuldige troch de nije foardoar fan 'e Fryske Akademy oan 'e Doelestrjitte mei in druk op in tabletskerm iepen te dwaan. Krekt dêrfoar hie direkteur-bestjoerder Hanno Brand de âlde haadyngong definityf op slot draaid.

Nei de iepeningshanneling waard de Prinsesse troch Hanno Brand en arsjitekt Jo Janssen rûnlieden troch de gebouwen fan 'e Fryske Akademy.

Hanno Brand (direkteur-bestjoerder Fryske Akademy):
‘Er is een periode van bouw afgesloten en nu ligt er een nieuw fundament onder onze gezamenlijke inzet voor de wetenschap en voor Fryslân. U zult dan ook nog vaak van ons horen.’

José van Dijck (presidint KNAW):
‘Vernieuwend onderzoek floreert het beste in een moderne en transparante werkomgeving. Net als de provincie Fryslân en het Frysk Akademy Fûns maakte ook de KNAW middelen vrij om deze nieuwbouw en verbouwing te realiseren en ziehier het prachtige resultaat. We zijn er trots op.’

Sietske Poepjes (deputearre Provinsje Fryslân):
‘It Akademygebou is net mear in wittenskiplike festing, of in ivoaren toer, it stiet midden yn de mienskip, dyselde mienskip dy’t de Akademymeiwurkers sa yngeand beskriuwe. Dyselde mienskip ek dy’t nijbou – dat moaie en no yngripend ferboude hoekgebou, mei de yn de muorre metsele gemeentewapens – al yn de jierren fyftich fan de foarige iuw mei mooglik makke hat.’