De laatste jaren is de zuivelsector in Fryslân – wellicht meer dan ooit – onderwerp van maatschappelijke discussie. Veel melkveehouders breidden naar aanleiding van de afschaffing van het melkquotum in 2015 hun veestapel in hoog tempo uit waardoor de melkproductie sterk toe nam. In Fryslân werden forse investeringen in de bouw en uitbreiding van zuivelfabrieken gedaan. Het aantal fabrieken en de werkgelegenheid nam voor het eerst in jaren toe met name door de opening van een nieuwe fabriek Aware-Fonterra in Heerenveen. De recente groei biedt dus kansen voor de regionale economie. Anderzijds brengt de zichtbare milieu-impact veel kritische reacties teweeg. Hierbij ging de meeste aandacht naar de veranderingen in het Friese landschap.

De grote uitdaging voor Friese zuivelsector is om een evenwicht te vinden tussen niet-economisch belangen (als biodiversiteit en landschappelijke kwaliteit) en economische doelstellingen: het tot stand brengen van een sterke regionale economie. De zoektocht naar een nieuw evenwicht valt samen met de zoektocht naar een nieuwe vorm van voedselproductie die ‘duurzaam’ of ‘natuurinclusief’ is.  Het gaat hier om een proces van aanpassing: een transitie van ‘oude’ naar ‘nieuwe’ werk- en denkwijzen.

In dit project worden dergelijke aanpassingsprocessen bestudeerd. Hoe kon en kan een regio zich onder veranderende omstandigheden aanpassen? Het onderzoek heeft een regionaal-historisch benadering. Het regionale perspectief is relevant, aangezien een groot deel van de veranderingen en problemen regio-specifiek zijn. Een historische benadering is relevant omdat regionale eigenheid historisch geworteld is. Bovendien stelt een historische benadering ons in staat om de veranderingen te bestuderen.

In het project wordt toegepast onderzoek gecombineerd met fundamenteel wetenschappelijk onderzoek. Het toegepast onderzoek is gericht op beleidsmakers, bestuurders, en werknemers in de Agri&Food sector. De onderzoeksresultaten worden gedeeld in drie Agri&Food Scans. Het fundamenteel-wetenschappelijke onderzoekdeel vindt plaats in de vorm van een promotieonderzoek. Hierin worden aanpassingsprocessen in de naoorlogse geschiedenis van de Friese zuivelsector bestudeerd.