Spring naar hoofd-inhoud

Jongeren in de Wouden gebruiken het meest Fries

Onderzoek Fryske Akademy: Taalgebruik van Friese jongeren op sociale media

 

Fries wordt door jongeren in de Friese Wouden meer gebruikt op sociale media dan door jongeren in andere delen van Fryslân. Dat blijkt uit het onderzoek onder Friese jongeren dat onderzoeker Lysbeth Jongbloed-Faber van Mercator Research Centre van de Fryske Akademy met steun van de Provincie Fryslân en de gemeente Leeuwarden de afgelopen maanden uitvoerde.

Lees hier het rapport: Taalgebrûk fan Fryske jongerein op sosjale media (pdf)

Communicatiewetenschapper Jongbloed heeft op 20 Friese scholen in het voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs onderzoek gedaan naar het taalgebruik van jongeren tussen de 14 en 18 jaar op sociale media. In totaal hebben meer dan 2000 jongeren een vragenlijst ingevuld.

Bijna alle Friese jongeren gebruiken sociale media: 98% is hierop actief. WhatsApp wordt gebruikt door 95% van de jongeren, 86% zit op Facebook en 76% op Twitter. WhatsApp wordt van de drie het meest gebruikt: 47% heeft gekozen voor het antwoord ‘alleen als ik slaap, kijk ik niet op WhatsApp’.

Meer spreektaal dan schrijftaal

In het algemeen kan worden geconcludeerd dat het Fries nog altijd meer een spreektaal dan een schrijftaal is. Hoe formeler een medium wordt, des te minder het Fries gemiddeld wordt gebruikt. Zo wordt in sms’jes en op WhatsApp het Fries door ongeveer de helft van de Friestalige jongeren vaak gebruikt. Op Facebook en Twiter zijn dat nog zo’n 30% en in e-mails ligt het aandeel op 15%, zo blijkt uit het onderzoek van Jongbloed. Dat betekent met andere woorden dat het Nederlands ook onder Friestalige jongeren als schrijftaal dominant is.

Welke taal iemand het liefst spreekt, heeft de grootste invloed op de taal die de persoon ook op sociale media zal gebruiken. Andere factoren van invloed zijn de houding tegenover het Fries, de schrijfvaardigheid en de doorsneehouding tegenover het Fries op school.

In Friesland zijn er grote verschillen gemeten in het gebruiken van het Fries. Zo wordt in het algemeen in de grote steden bijna geen Fries gebruikt, terwijl in de kleinere plaatsen en in Noordoost-Fryslân het Fries op sociale media veel gewoner is. In de Friese Wouden wordt het Fries het meest gebruikt.

Dakjes en streepjes

Het Fries wordt vaak fonetisch geschreven. De meeste jongeren weten dat, maar vinden dat niet erg: “De mensen begrijpen wel wat ik bedoel.” Sommigen vinden het te veel werk om alle dakjes en streepjes te typen, anderen weten niet zo goed wanneer ze die moeten gebruiken. Verder is ook de invloed van het Nederlands goed terug te zien in de schrijftaal van de jongeren, evenals het gebruiken van dialect en typische sociale-media-afkortingen. Ook het met opzet door elkaar gebruiken van verschillende talen komt vaak voor.

Ongeveer een vijfde van de Friestalige jongeren gebruikt het Fries nooit op sociale media. De belangrijkste reden voor hen is dat ze het moeilijk vinden om Fries te schrijven; maar het heeft ook te maken met het niet-Friestalig zijn van hun omgeving en hun eigen houding tegenover het Fries.

Fryske Twitterdei

Op donderdag 17 april a.s. wordt voor de derde keer de Fryske Twitterdei gehouden. Op die dag wordt gepoogd zoveel mogelijk Friestalige tweets de wereld in te sturen. Uit het onderzoek van Jongbloed blijkt dat de Twitterdei een zeer positief effect heeft op het gebruiken van Fries op Twitter door jongeren. Op de afgelopen Fryske Twitterdei van 2013 werd meer Fries dan Nederlands gebruikt door de onderzochte jongeren, maar het aandeel Friese tweets zakte na de Twitterdei weer terug naar het eerdere gemiddelde.

Meer onderzoek

Naar aanleiding van het onderzoek heeft de Provincie Fryslân een subsidie toegekend aan het Mercator Research Centre van de Fryske Akademy om in 2014 en 2015 meer onderzoek te doen naar het gebruiken van Fries op sociale media; met name naar de vraag waarom de éne persoon op sociale media het Fries wel gebruikt, en de andere, die qua competenties en houding met deze overeenkomt, het Fries niet. Met het nieuwe onderzoek zal ook het taalgebruik van andere leeftijdsgroepen worden onderzocht.