Spring naar hoofd-inhoud

Rapport over het Zuid-Lauwerslands

Samenvatting van het rapport Taalvariatie in Zuid-Lauwersland

(Klik hier voor het volledige rapport)

Samenstellers: Pieter Duijff, Femmy Admiraal, Wilbert Heeringa, Eric Hoekstra, Wiebe Evert Zoethout en Hans Van de Velde. Fryske Akademy, juli 2021.

 

In de provincie Fryslân wordt naast het Fries en het Nederlands een verscheidenheid aan taalvariëteiten gesproken. Van al deze variëteiten zijn er in het verleden woordenlijsten, woordenboeken of grammaticale beschrijvingen verschenen. De taalvariëteit in het gebied Zuid-Lauwersland ten zuiden van de voormalige Lauwerszee, ten oosten van Kollum, ten westen van de Fries-Groningse grensrivier de Lauwers en ten noorden van het Prinses Margrietkanaal is evenwel nooit in kaart gebracht. De Fryske Akademy heeft nu met financiële steun van de gemeenten Noardeast-Fryslân en Achtkarspelen en het Frysk Akademy Fûns een verkennend onderzoek naar de taalvariatie in dit gebied uitgevoerd. Het overgrote deel van het gebied is ontstaan door inpoldering van het zuidelijke deel van de brede monding van de rivier De Lauwers. Het betreft dorpen Munnekezijl, Burum, Warfstermolen en Kollumerpomp. Ook in de dorpen Kollum, Gerkesklooster en Stroobos wordt een mengtaalvariëteit gesproken en de taal van deze drie dorpen is ook onderzocht.

 

Voor het onderzoek zijn inwoners van de dorpen geïnterviewd. In het rapport wordt een aantal taalkundige kenmerken van het Zuid-Lauwerslands geanalyseerd en beschreven. Voorbeelden van de verschijnselen zijn de uitspraak van g aan het begin van het woord en de aanwezigheid van sch of sk aan het woordbegin. Uit de analyse blijkt dat het Zuid-Lauwerslands een contactvariëteit is waarbij minstens drie taalvariëteiten betrokken zijn. In de eerste plaats is dat het Nederlands. Uit de analyse van de gegevens blijkt ook dat het Fries in de contactvariëteit van Zuid-Lauwersland een rol speelt. De derde speler is het Nedersaksisch van het Groninger Westerkwartier. Het Westerkwartiers is een variëteit met een aantal oude Friese kenmerken die teruggaan op de tijd dat er in Groningen nog Fries werd gesproken. Het bijzondere aan het Zuid-Lauwerslands is dat het een specifieke overgang laat zien van het Friese taallandschap naar het Groningse.