Fryske Grammatika
Taalkunde
Mei it ûndersyksprojekt Fryske Grammatika (2011-2015) hat de Fryske Akademy troch middel fan korpusûndersyk en kwalitative grammatikaliteitsoardielen ûndersocht hoe’t de grammatika en wurdskat fan in dominante taal (it Nederlânsk) ynfloed útoefenet op histoaryske feroaringsprosessen yn in minderheidstaal (it Frysk). It tema fan taalferoaring spilet troch de tradisjonele taalkundige subdissiplines fan syntaksis, semantyk, morfology en fonology hinne, en is dêrom by útstek gaadlik om de komplekse ynteraksjes tusken dy fjouwer nivo’s fan taalstruktuer oan it ljocht te bringen.
Yn 'e media
Sjoch ek:
- Arjen Versloot en Eric Hoekstra, Hoe Fries Hollands wordt: Taalverandering door tweetaligheid. Kennislink, 23 oktober 2015.
- Maria del Grosso, Verfriest Nederlands krijgt overhand. Leeuwarder Courant, 27 oktober 2015.
- Dirk Wolthekker, 'We worden te veel blootgesteld aan het Nederlands'. Folia, 28 oktober 2015.
Gearfetting
It ûndersyksprojekt rjochte him yn it bysûnder op twa fragen:
- Hokker taalferskynsels yn it Frysk binne gefoelich foar de ynfloed fan it Nederlânsk en hokker binne resistint?
- Hokker faktoaren meitsje út hokker taalferskynsels yn it Frysk wol of net gefoelich binne foar de ynfloed fan it Nederlânsk?
De wichtichste konklúzje is dat de kwantifisearre faktoaren frekwinsje en analogy yn hege mjitte fan ynfloed binne by de fraach hokker Fryske taalferskynsels troch it Nederlânsk beynfloede wurde. Yn de ûntjouwing fan sokke beynfloeding is gauris sprake fan multipele kausaliteit op de ûnderskate grammatikale nivo’s, dy’t beskiedt hoe’t in taalferoaring him trochset.
De wittenskiplike mearwearde leit yn it ynsjoch yn it taalfermogen fan twataligen. Dat fermogen wurdt opfette as in neuraal netwurk wêryn’t de sterkte fan in ferbining “by proxy” troch frekwinsje metten wurdt, wylst de represintasjonele ôfstân tusken twa ienheden fan ynformaasje ôfhinget fan de mjitte wêryn’t dy ienheden oerienkomstich binne. Soks kin mei de Levenshteinôfstân of in soartgelikens meganisme metten wurde. Sadwaande kin foarspeld wurde hokker Fryske taalferskynsels oft yn de takomst sûnder mis beswike sille en hokker oft in reedlike kâns fan oerlibjen ha. Dat sil de effektiviteit fan it ûnderwiis yn it Frysk belangryk ferheegje kinne, want no wurdt in soad enerzjy fergriemd mei it yn stân hâlden en oanlearen fan ferskynsels dy’t it dochs net rêde sille.
Hjirûnder stiet in list mei kaaipublikaasjes fan dit ûndersyksprojekt. Kaaipublikaasje Hoekstra en Slofstra (2014), publisearre yn Language, jout ynsjoch yn de wize wêrop’t de ûnderskate struktuernivo’s fan syntaksis, semantyk, fonology en morfology allegearre bydrage oan de behanneling fan in liend taalferskynsel en hokker ûnderlinge ôfhinklikheden oft optrede kinne. Hoekstra (2012b) lit sjen dat in ferskynsel dat op it heden tige aktueel is (Hollânske folchoarders yn de Fryske tiidwurdkloft) ek al foarkaam yn de santjinde iuw, yn it wurk fan de (kwa taalsuverens) ûnfertochte skriuwer Gysbert Japicx. Yn de santjinde iuw wienen de ynterferinsjes keppele oan kompleksiteit, wylst de ynterferinsjes yn it Frysk fan hjoed algemien oanwêzich binne.
Rintiid
01/01/2011-01/09/2015
Finansiering
Fryske Akademy
Gearwurkingsferbân mei
Prof.dr. Arjen Versloot (Universiteit van Amsterdam)
Publikaasjes
Hoekstra, E. and Slofstra, B. (2014). A diachronic study of the negative polarity item syn leven ‘his life > ever’ in West Frisian between 1550 and 1800. Language: Journal of the Linguistic Society of America, 89 (2013)(4), e39-e55.
Hoekstra, E. (2014). Oer –en(ien), de markearder fan ûnbeskate haadwurdlike ellipsis. In P Boersma, H Brand and J Spoelstra (Eds.), Philologia Frisica anno 2012 (pp. 192-206). Ljouwert: Fryske Akademy.
Hoekstra, E. (2014). Semantic maps and negative polarity. In J. Hoeksema and D. Gilbers (Eds.), Black book. A Festschrift in honor of Frans Zwarts (pp. 146-164). Groningen: University of Groningen.
Hoekstra, E. (2013). Fries substraat in de syntaxis van het West-Fries: oorsprong en implicatie van het onderscheid tussen infinitief en gerundium en hun syntactische distributie. It Beaken. Tydskrift fan de Fryske Akademy, 74 (2012), 151-172.
Hoekstra, E. and M. van Koppen (2013). Holland and Utrecht: Morphology and syntax. In F. Hinskens & J. Taeldeman (eds), Language and Space: Dutch (Language and Space. An International Handbook of Linguistic Variation, 3). Berlin / Boston: De Gruyter Mouton, 418-433.
Hoekstra, E. (2013). Oer syn libben. Syntaktysk-semantyske kontekst en ynterpretaasje yn it Midfrysk en it Nijfrysk. In A.J. Brand, B.M. Groen, E. Hoekstra & C. van der Meer (eds.) De tienduizend dingen. Feestbundel voor Reinier Salverda (Fryske Akademy, 1075). Ljouwert: Fryske Akademy / Afûk, 435-448.
Hoekstra, E. (2013). Review of “Germen J. de Haan (2010) Studies in West-Frisian Grammar. Selected papers, edited by Jarich Hoekstra, Willem Visser and Goffe Jensma.” It Beaken. Tydskrift fan de Fryske Akademy, 73 (2011), 173-187.
Hoekstra, E., Slofstra, B. & Versloot, A.P. (2012). Changes in the use of the Frisian quantifiers EA/OAIT "ever" between 1250 and 1800. In A. van Kemenade & N de Haas (Eds.), Historical Linguistics 2009. Selected papers from the 19th International Conference on Historical Linguistics, Nijmegen, 10-14 August 2009 (Current Issues in Linguistic Theory, 320) (pp. 171-189). Berlin: John Benjamins Publishing Company.
Hoekstra, E. (2012a). Dat had niet zo (ge)moeten. Over de beschrijving van IPP in de SAND deel 2. Taal en tongval, 62 (2010)(2), 251-257.
Hoekstra, E. (2012b). Reade wurdfolchoarders en dêrmei gearhingjende aspekten yn 17e-ieusk Frysk. In ûndersyk nei de tiidwurdkloft yn Gysbert Japicx syn "Yen suwnerlinge forhânlinge Fen it Libben In fenne Deade". It Beaken. Tydskrift fan de Fryske Akademy, 72 (2010)(3-4), 223-239.
Hoekstra, E. (2011). Negative polarity in morphology: the case of Frisian FOLLE ‘much, many’ as compared to Dutch VEEL. In R. Nouwen, M. Elenbaas (eds) Linguistics in the Netherlands 2011. John Benjamins, Amsterdam, 25-37.
Hoekstra, E. (2011). VAN als markeerder van zinnen in de directe en indirecte rede in het Fries en het Nederlands. Leuvense bijdragen. Tijdschrift voor Germaanse filologie 96, 169-188.