Skip to main content

It Hylper skipsboek fan Johannes Hempenius (1715-1718)

Besoarge troch P.L.G. van der Meer en J. de Vries

   

It digitalisearre Hylper skipsboek fan Johannes Hempenius is in projekt fan de Wurkgroep Maritime Skiednis fan de Fryske Akademy. It is mei ta stân kommen troch de ynset fan de leden Pieter F. Visser, Johan Halstein en Jelle Jan Koopmans. Hanno Brand makke de beskriuwing fan it Skipsboek. Foaropwurd en ynlieding binne skreaun troch Jan de Vries. 

  

Voorwoord

In 2008 heeft de Fryske Akademy de Wurkgroep Maritime Skiednis (WMS) opgericht. Niet lang daarna trok de Akademy maritiem historicus Hanno Brand aan, destijds als hoofd van de vakgroep geschiedenis. Ook in deze periode startte het Sonttolproject - een samenwerking tussen de Rijksuniversiteit Groningen en Tresoar Leeuwarden. Over de eerste tien jaar van het bestaan van de WMS kan worden gezegd dat de Friese maritieme geschiedenis met enthousiasme onder de aandacht is gebracht, o.a. door het organiseren van symposia, lezingen voor werkgroepleden en verschillende publicaties, waaronder ook van de leden. Er zijn vruchtbare samenwerkingen ontstaan met genoemde organisaties en met o.a. Friese maritieme musea, Historisch tijdschrift Fryslân, de Maritieme Akademie in Harlingen en de Nederlandse Vereniging voor Zeegeschiedenis.

Het lidmaatschap van de Werkgroep is voorbehouden aan actieve onderzoekers. In een beraad met de werkgroepleden over te organiseren activiteiten kwam als idee naar voren: het gezamenlijk werken aan een project. Het bestuur heeft dit opgepakt en als project de transcriptie van het Hindelooper Scheepsboek gekozen. Vooral door de vele namen die er in staan is dit is een interessant maar tot dusver betrekkelijk onbekend document. Het wordt bewaard bij Tresoar in het Nedergerecht van Hindeloopen: 'Scheepsboek'. 'Scheepsrollen', 'reedercedullen', enz. van zeeschepen (toegang 13-20, nr. 115). Het boek bevat overzichten van parthouders en opvarenden van zeeschepen uit de periode 1715-1718, aangelegd door Johannes Hempenius, destijds secretaris te Hindeloopen. Dit stuk is gekozen omdat het een overzichtelijke en niet omvangrijke bron is, bruikbaar voor maritiem- en genealogisch onderzoek.

Leden van de Werkgroep hebben het Scheepsboek digitaal toegankelijk gemaakt. De gehanteerde werkwijze is niet nieuw en lijkt sterk op andere projecten op dit gebied zoals Vele handen en Alle Friezen. Om te beginnen heeft Tresoar digitale scans gemaakt van alle bladzijden van het boek. Peter van der Meer, werkzaam bij de Fryske Akademy, verdeelde het werk en ontving de transcripties via e-mail. Helaas bleek het animo in de Werkgroep niet bijster groot. Van de ongeveer veertig leden hebben er vier meegedaan: Pieter F. Visser (Kollum), Johan Halstein (Joure), Jelle Jan Koopmans (Groningen) en Jan de Vries (Koudum).  En het is vooral aan de heer Visser te danken dat de transcripties gereedkwamen want hij heeft veruit de meeste gedaan. De eerste scans zijn in mei 2014 verstuurd; een jaar later waren alle bladzijden ingevoerd. Het nakijken, redigeren, annoteren en niet te vergeten het gereedmaken als publicatie heeft heel wat meer tijd in beslag genomen.

Mede naar aanleiding van het WMS-symposium ‘It maritime ferline fan de Fryske Súdwesthoeke’ in januari 2016 te Hindeloopen, is een samenwerking gestart met het Museum Hindeloopen. Het museum heeft ambitieuze toekomstplannen en wil uitbreiden om in exposities ook de maritieme aspecten van de geschiedenis beter te belichten. Een gezamenlijke commissie met medewerkers van het museum en WMS-leden is gevraagd met ideëen te komen. Het Scheespboek biedt informatie over de geschiedenis van de houtvaart op Noorwegen, die van groot economisch belang is geweest voor de schippersgemeenschappen in de Friese Zuidwesthoek. Johannes Hempenius was als secretaris werkzaam in het stadhuis waar nu het museum is gevestigd. Hij zal nooit hebben bedacht dat zijn Scheepsboek nog eens op deze wijze van pas zou komen.

Downloads

Hjirûnder kin it digitalisearre Hylper Skipsboek en skens fan it orizjinele 18de-iuwske boek download wurde.