Skip to main content Skip to page footer

Projectomschrijving

Het rijmwoordenboek is een uitbreiding van Frysker.nl, het digitale schrijfgerei dat ondersteunt bij het opstellen, spellen en vertalen van Friese teksten. Al langer had de Fryske Akademy de wens om iets met rijm te doen, maar dan wel op wetenschappelijke basis. Dat meer mensen graag een Fries rijmwoordenboek zouden willen hebben, werd begin 2023 verwoord in een column van Pieter Zijlstra in de Leeuwarder Courant. Samen met hem en twee van zijn maten, Teun de Vries en Sweder Oosterkamp, is daarna gewerkt aan een eerste versie die op 12 november 2023 door iedereen gebruikt kon worden. 

Het rijmwoordenboek is gebaseerd op woordenlijsten en fonetisch schrift, de wijze waarop klanken in een taal worden vastgelegd. Na de invoering van een rijmwoord zoekt het woordenboek in drie stappen naar woorden die rijmen. Als eerste wordt bepaald met welk deel van het rijmwoord wordt gezocht. Dat gebeurt op basis van het aantal lettergrepen, waarbij er ook rekening wordt gehouden dat sommige medeklinkers wegvallen in het fonetische alfabet en met stomme (stille) klanken. Daarna wordt gekeken welke woorden gelijk eindigen qua klank. Tenslotte worden alle resultaten gefilterd en gesorteerd. 

Het rijmwoordenboek kijkt dan naar hoe vaak de woorden voorkomen, of ze verouderd zijn, en of het voorkeursvormen zijn of varianten. Bij het sorteren wordt eerst gegroepeerd op aantal lettergrepen en dan gerangschikt op zuiver rijm of halfrijm, interne overeenkomsten, en op Fries alfabet. Het rijmenwoordenboek werkt op basis van standaard-Fries. Ook is het mogelijk om naar 'halfrijm' te zoeken. Dan wordt gekeken naar klanken die dicht bij elkaar liggen, zoals ‘ii’ en ‘ie’ in ‘priis’ en ‘Fries'. Met de tijd hoopt de Fryske Akademy het rijmwoordenboek beter te maken door nog meer vormen van halfrijm te identificeren en daarnaast ook meer aandacht te besteden aan de verscheidenheid aan regionale uitspraken.