Onderzoeksagenda Fryske Akademy 2023-2027

Thema: De dynamische relatie met het land en het water door de eeuwen heen

Sinds klassieke auteurs voor het eerst hun ogen richtten op het Friese landschap, zien wij het Friese gebied als een regio waarin water, land en dieren steeds om hun plaats vechten. In de aaneenschakeling van kleigrond, veenweidegrond, meren, eilanden en klif die door eeuwenlange krachtmeting van water en land is ontstaan, passen mensen zich noodzakelijkerwijs aan. Maar om zo optimaal mogelijk in die landschappen te kunnen wonen, passen de mensen ook het landschap voortdurend aan. Het leven met de dynamiek van land en water, en het strijden voor een plaats in het landschap, hoe vormt dat de Friese culturele en talige identiteit?

Doordat Friezen altijd bedreven zijn geweest in scheepvaart waren er veel contacten met andere kustgebieden, soms meer dan met het binnenland. Het hele zuidelijke Noordzeegebied, dat samen bekend stond als Frisia, was verbonden met de kusten van de Britse eilanden en West-Scandinavië. In de vroege middeleeuwen – de tijd van Redbad en van de Vikingen – ontstaat daar een zodanige mate van migratie, uitwisseling en contact, dat er soms wordt gesproken over een gedeelde Noordzeecultuur. Door de tijd heen blijven de Friezen steeds verbonden met internationale maritieme netwerken. Zo spelen ze een belangrijke rol in de netwerken van Hanzesteden en koopvaardij, waardoor de Friese landen met grote delen van Noordwest- en Oost-Europa verbonden waren. Die dynamieken worden vanuit diverse perspectieven en met verschillende bronnen onderzocht. 

Tegenwoordig is het Friese landschap van land en water voornamelijk het toneel van tegenstrijdige belangen en toekomstvragen. Bijvoorbeeld over hoe om te gaan met klimaatverandering, beperkte ruimte of bodemdaling in veenweidegebieden. Vanuit dit onderzoeksthema draagt de Fryske Akademy bij aan de verdieping van deze debatten en de keuzes voor de toekomst.

 [↑]

Thema: Cultuur en identiteit

Binnen dit onderzoeksthema bestuderen we hoe er in de loop der eeuwen op uiteenlopende wijze invulling is gegeven aan de Friese identiteit. Identiteit lijkt op het eerste gezicht een abstract en ongrijpbaar iets, maar door onderzoek te doen naar historische en eigentijdse uitdrukkingen van Friese identiteit kunnen wij toch veel te weten komen over de beelden die Friezen in de loop van de tijd van zichzelf hebben gevormd. Wat maakt een Fries nu eigenlijk een échte Fries? En werden de dingen die vandaag de dag als ‘typisch Fries’ worden gezien vroeger op dezelfde wijze ervaren? In hoeverre kunnen we eigenlijk spreken van een ‘collectieve identiteit’ van ‘Friezen’? Is ‘de’ Friese identiteit een moderne uitvinding, of is er ook sprake van continuïteit tussen toen en nu? Met de inzichten vanuit vergelijkend perspectief wordt een bijdrage geleverd aan grotere debatten en internationale projecten over nationale en regionale identiteitsvorming.

Bijzondere aandacht gaat binnen dit onderzoeksthema uit naar de verhouding tussen taal en identiteit, de beeldvorming van het eigen verleden, het ontstaan en de historische ontwikkeling van de Friese beweging, en de rol van identiteitsclaims in het publieke debat. Met cultuur wordt in dit verband het volledige scala aan tradities, gebruiken, intellectuele stromingen en kunstuitingen bedoeld dat bijdraagt aan de identiteitsvorming. De bestudering van de Friese letterkunde heeft ook een plaats binnen dit onderzoeksthema, als bril waardoor wij naar cultuur, identiteit en samenleving kunnen kijken. Belangrijke invalshoek daarbij is hoe de Friese letterkunde reageert op de voortdurend veranderende, moderne samenleving.

 [↑]