Onderzoeksagenda Fryske Akademy 2023-2027

Thema: Recht en vrijheid in de Friese landen

De Oudfriese wetteksten vormen een unieke collectie middeleeuwse bronnen. Ze bieden inzicht in de wetscultuur van de Friezen van de 5e eeuw n. Chr. tot aan 1500. Die oudste sporen zijn te vinden in het genre van de boeteregisters. Doordat er nooit een breuk heeft plaatsgevonden door ingrijpen van een externe machtsfactor, vertoont het Oudfriese recht een organische groei door de eeuwen heen en kunnen wij die historische lagen nu onderscheiden, vergelijkbaar met de geologische lagen van de aarde. Dit unieke karakter werd reeds in de 19e eeuw door internationale wetenschappers onderkend.

De zogenaamde Friese Vrijheid of Friese autonomie, die aan het einde van de 10e eeuw ontstond, maakt dat de Friese landen in middeleeuws Europa een bijzondere positie innamen. De Friezen bestuurden zich de facto zelf. Ze waren sinds de vroege middeleeuwen bovendien rijk, en dat hielp mee om de buitenlandse invloed af te kopen. Er waren slechts een paar meer van dit soort regio’s in Europa. 

De cultuur van middeleeuws Fryslân laat een unieke combinatie zien van enerzijds openstaan voor de bredere Europese cultuur en anderzijds het vasthouden aan eigen tradities. Dat zorgde samen met de Friese taal, die sterk afweek van het Middelnederlands, voor een heel eigen identiteit en cultuur. Dit Friese patroon zal de komende jaren nader worden onderzocht in ons flagship over de periode van het Oudfries, waar er binnen dit onderzoeksthema meer met een antropologische blik naar de Oudfriese wetteksten wordt gekeken en de maatschappij van destijds, wordt de Oudfriese taal binnen het thema Taaldescriptie en standaardisering taalkundig geanalyseerd.

Belangrijke tijdperken als Magna Frisia, de Friese Vrijheid en de Hanzeperiode worden ook wel aangeduid als de gouden eeuwen van Fryslân, in die zin dat er in de eeuwen daarna altijd aan gerefereerd en naar terugverlangd is. Die beeldvorming in de latere eeuwen speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling van de Friese identiteit, die binnen het onderzoeksthema Cultuur en identiteit wordt onderzocht. 

[↑]

Thema: Erfgoed in de Friese landen

Binnen dit onderzoeksthema wordt het erfgoed in de Friese landen bestudeerd. Dit Friese erfgoed, zowel materieel als immaterieel, is in allerlei vormen bewaard en strekt zich uit van Vlaanderen tot aan Denemarken; het komt tot uitdrukking in de oude namen van dorpen, landerijen en waternamen, tradities en volkssporten, in de collecties van diverse musea en in archeologische vondsten. Maar bijvoorbeeld ook in handschriften waarin het Fries van vroegere eeuwen staat opgeschreven, in de cultuurlandschappen die de Friestalige bewoners van de Noordzeekust hebben achtergelaten en in de gebouwen die in de Friese landen verrezen zijn en die nu nog altijd zichtbaar zijn. 

De Fryske Akademy beoogt de informatiedragers die ons informeren over het Friese erfgoed te bestuderen en te ontsluiten, waar dit mogelijk is voor een groter publiek binnen en buiten Fryslân. De Fryske Akademy heeft de afgelopen decennia al op unieke en vergaande wijze informatiedragers die samenhangen met het Friese erfgoed ontsloten, door het opzetten van de eigen digitale taalinfrastructuur en het ontsluiten van de historische geodata over de Friese casus. Een digitaal formaat maakt het ook mogelijk nieuwe gegevens met behulp van Linked Open Data (LOD) snel en efficiënt te delen met alle belanghebbenden. Die ontsluiting vindt plaats in nauwe samenwerking met onze wetenschappelijke en maatschappelijke partners in binnen- en buitenland. Afhankelijk van het type informatie op die informatiedragers zijn er bij de bestudering van dit erfgoed verbindingen te leggen met alle andere onderzoeksthema’s.

[↑]