De komende vijf jaar investeren het Rijk en de provincie Fryslân volop in de Friese taal. De afspraken zijn vastgelegd in de Bestjoersôfspraak Fryske Taal en Kultuer (BFTK) die maandag 8 april is ondertekend door minister Hugo de Jonge van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Commissaris van de Koning in Fryslân Arno Brok. Het Rijk stelt in totaal 18 miljoen euro beschikbaar om de afspraken uit te voeren.
In deze BFTK leggen Rijk en provincie Fryslân vast hoe zij in de periode 2024-2028 werken aan de bescherming en bevordering van de Friese taal en cultuur. Daarbij krijgt onder meer het Friese onderwijs een impuls. Ook stelt het Rijk geld beschikbaar voor het aanstellen van meertaligheidscoördinatoren bij Friese gemeenten. Minister Hugo de Jonge: “Taal is overal, iedere dag. En dan is het fijn als dat de taal is die het dichtst bij je staat, in welke regio je ook woont. Want taal is onlosmakelijk verbonden met wie je bent. Voor veel Friezen is dat het Fries. Daarom is het belangrijk dat we het gebruik van deze taal beschermen en versterken. Met deze nieuwe Bestjoersôfspraak leggen we de lat hiervoor flink hoger.”
Vijf prioriteiten
Het Rijk en de provincie maken al langer dergelijke bestuursafspraken. Dat is vastgelegd in de Wet gebruik Friese taal, waarin staat dat zij samen de zorgplicht hebben voor de Friese taal en cultuur. Binnen de nieuwe afspraken voor de periode 2024-2028 zijn vijf prioriteiten aangewezen: zichtbaarheid van het Fries in de openbare ruimte, digitalisering van het Fries, Fries in het onderwijs en onderzoek, taaloverdracht tussen generaties en decentraal taalbeleid.
Gedeputeerde Eke Folkerts: “Fries is de taal van het hart van heel veel Friezen. Met de afspraken die we nu met het Rijk hebben gemaakt, kunnen wij het gebruik van het Fries verder versterken. Het Fries verdient overal een gelijkwaardige plek. Niet alleen thuis, op school of in contact met overheidsinstanties, maar ook in de online wereld en in alle vormen van cultuur. Denk daarbij aan bijvoorbeeld iepenloftspullen, muziek en literatuur, maar zeker ook films, booktoks en podcasts. Ik zie uit naar de eerste Friestalige krimi op nationale televisie of bij een internationale streamingsdienst.”
Wetenschappelijk onderwijs en onderzoek
Wetenschappelijk onderwijs en onderzoek is essentieel voor een vitale Friese taal en cultuur. De Fryske Akademy verzorgt en financiert een deel van de leerstoelen aan de Universiteit Utrecht en de Universiteit van Amsterdam. Conform het Europees Handvest regionale talen of talen van minderheden heeft het Rijk de bevordering van studie en onderzoek van het Fries aan universiteiten en gelijkwaardige instellingen als taak. Op grond van die rol is het Rijk medefinancier van de Fryske Akademy. Het Mercator Europees Kenniscentrum voor Meertaligheid en Taalleren van de Fryske Akademy zal in de praktijk gestalte geven aan meer verbinding tussen wetenschappelijk onderzoek, de beleidsontwikkeling en die van de taalvitaliteit van het Fries.
Meer lezen:
- Gearfettting/samenvatting Bestjoersôfspraak Fryske Taal en Kultuer 2024-2028 (Frysk/Nederlands)
- Bestjoersôfspraak Fryske Taal en Kultuer 2024-2028 (Frysk/Nederlands)