Spring naar hoofd-inhoud

Macht, bezit en ruimte in Friesland

Centraal in dit onderzoeksthema staat de lange termijnontwikkeling van de bezits- en machtsverhoudingen in de Friese landen tussen Vlie en Eems.

Met dit onderzoeksthema wordt nagegaan hoe men in middeleeuws Friesland een in tal van opzichten bijzondere communale autonomie (de bekende Friese vrijheid) wist te verwerven en deze, na de 16de-eeuwse periode onder Saksisch en Habsburgs vorstengezag, ten tijde van de Republiek opnieuw in soevereine gewesten gestalte gaf. Dat gebeurt door het doen uitvoeren van deelonderzoeken en editieprojecten waarin met behulp van alle beschikbare bronnen en methoden het boerderijen- en huizenbezit van de belangrijkste machtspartijen (kerk, adel, vrije boeren en stadspatriciaat) ruimtelijk wordt gereconstrueerd en in kaart gebracht. 

Achterliggende oogmerk is de sociaal-economische achtergrond van de rijke maar relatief egalitaire basisstructuur van de Friese samenleving te achterhalen. Afhankelijk van de deelthema’s worden vergelijkenderwijs daartoe ook de aan Friesland grenzende gebieden in de beschouwing betrokken. 

 

Projectleider prof.dr. Hans Mol op zijn werkkamer. Foto: Traci White

Onderzoeksdoelen

De komende jaren richten we ons op het verwerven van inzicht in:

  • Het ontstaan van formatieve nederzettingsstructuren (hoofdorpen, kerken en boerderijen) in het terpengebied in de 10e en 11e eeuw;
  • De relatie tussen kloosters en maatschappij in middeleeuws Fryslân en Groningen tussen de 12e en 16e eeuw;
  • De fasering en opzet van de grote ontginningen in veengebieden van Zuid-Fryslân en aangrenzende gebieden;
  • De verhouding tussen de adel en de stand der eigenerfde boeren als dragers van het communale bestuur in Westerlauwers Friesland tot circa 1500;
  • De communale autonomie en het functioneren van de militaire zelfweerbaarheid in de late middeleeuwen en vroege 16e eeuw;
  • De continuïteit en discontinuïteit van huizen en huisnummers in de Friese steden 1750-1900 voor de bouw van een urbane historische GIS-infrastructuur.