Historisch taalkundige dr. Alex Kerkhof leverde een bijdrage aan het talige deel van de tentoonstelling ‘Het jaar 1000’ die momenteel te zien is in het RMO (RijksMuseum voor Oudheden) te Leiden. De tentoonstelling gaat over Nederland in het midden van de middeleeuwen.

In de middeleeuwen werden er drie talen gesproken: Oudfries langs de kust, Oudnederlands in het rivierengebied, Brabant en de Maasstreek en Oudsaksisch aan de Oostkant van de IJssel. Vanf het jaar 1000 werd het Oudnederlands dominant. “De kustbevolking mengde het Oudfries met de Oudnederlandse uitdrukkingen van migranten uit de rivierenstreek die kwamen om het veen te ontginnen", zo weet Alex Kerkhof. In een filmpje dat in het museum te zien is, laat Kerkhof horen hoe die talen toen geklonken hebben.

Door het bestuderen van rijmwoorden in middeleeuwse gedichten is bekend hoe het Oudnederlands geklonken moet hebben. “Daarnaast kan gekeken worden naar historische wetmatigheden waardoor klanken door de eeuwen heen veranderd zijn; die kunnen worden vergeleken met dergelijke verschijnselen in verwante talen", volgens Alex Kerkhof.

Veranderingen
Het midden van de middeleeuwen was voor Nederland een tijd van ingrijpende veranderingen in landschap, bevolking, bebouwing, taal en cultuur. Er ontstond een ‘Nederland’ dat ook nog nu nog herkenbaar is, met dijken om aangemaakt land heen, burchten na elke rivierbocht en kerktorens aan de horizon.

Tentoonstalling
Wie benieuwd is naar het leven en de talen in het midden van de middeleeuwen, kan nog tot en met zondag 17 maart 2024 terecht in het RMO te Leiden voor de tentoonstelling ‘Het jaar 1000’.